Orduda yaplan deiikliklerle Redif Taburlar kurulmaya balaynca ortaya kan aksaklklar yeni bir saymn yaplmasn gerektirmitir. 1844 (H.1260) ylnda zellikle askere alnanlarn saysn tespit edebilmek iin lke apnda yeni bir nfus saymna gidildii belirtilmektedir. 1831 saymndaki tecrbelerden faydalanarak bu saym, daha detayl yaplmaya allmtr. Bu saym, daha sonraki askere alma ve askerlik sresinin belirlenmesi kararlarnda etkili olmutur.

Bu saymlarndan sonra 1866 senesinde Tuna vilayetini kapsayan bir saym 1873 ylna kadar srmtr. 1870 ylnda genel bir nfus saym iin almalar yapldysa da, saym yaplamamtr. 1877-1878 (H.1293) Osmanl-Rus savandan sonra 1881/82 tarihinde balanlan saym, Rumeli'den gelen srekli g sebebiyle glkle tamamlanmtr. Daha sonra 1882 (R.1300), 1895 (H.1313) ve 1904 (R.1320 Mart 01) nfus saymlar yaplm olup, bunlardan 1904 saymnda kadn-erkek birlikte yazlarak ilk modern saym gereklemitir. Bu saym, gnmz nfus ktklerinin ve MERNS (Merkezi Nfus daresi Sistemi) projesinin temeli mahiyetindedir. Osmanl Arivleri'nde sadece ilk yaplan nfus saymlarnn kaytlar mevcud olup, bunlarn bir ksmnn fasikl ve sayfalar halinde, harap ve karm bir halde olmas, ayrca yer tespiti sorunlar sebepleriyle tasnifi gecikmitir. stanbul'dan balayarak Bolu ve Trabzon eyaletleri ile devam eden tasnif almas Anadolu, Adalar ve Rumeli eklinde devam edecektir. 252 Katalog No FONUN ADI Hicr TARH Mild Defter Adedi

Katalog Tertibi 1717 Nfus Defterleri NFS.d 1145 - 1299 1826 - 1881 1173 Analitik Envanter

B. BYK DARELERE AT DEFTERLER 1. HAZNEHSSA NEZRET DEFTERLER Hazine-i Hssa, Osmanl padiahlarnn ahs gelir ve giderlerini idare eden tekilatn addr. Klasik dnemde sadece padiahn cep harl konumunda olan Ceyb-i Hmyn Hazinesi, Tanzimat'tan sonra tahsistseniyye ve dier haslt olmak zere padiahn btn gelirlerinin topland ve buna paralel biimde Saray'n idaresine ve padiaha ait harcamalarn tamamnn yapld bir kurum hline geldi. 15 Haziran 1847 tarihinde "Ceyb-i Hmyn Hazinesi" tabiri, bnyesinde yaplan deiiklikler erevesinde yaymlanan irde-i seniyye ile "Hazine-i Hssa" olarak deitirildi. Hazine-i Hssa'nn en ok gelitii dnem Sultan kinci Abdlhamid zamandr. Bu dnemde, Tanzimat'la birlikte Maliye Hazinesi'ne geen, padiahn "emlkhmyn" veya "emlkahne" ad verilen mallar Hazine-i Hssa idaresine iade edilmitir. Padiah adna emlak almlar da en yksek seviyeye ulamtr. Emlakn dnda bir takm gelir kaynaklarnn eklenmesiyle Hazine-i Hssa hacim ve tekilat bakmndan genilemitir.