Bunun sonucu olarak byk denge sabiti, reaksiyonun soldan saa doru tamamlandn gsterir. rnein, E (g) + F (g) G (g) + H (g) denklemi iin K = 1,0 x 105 ise, o zaman E ve Fnin reaksiyonu sonucu hemen hemen tamamen G ve H oluumu gerekleir. Homojen denge: Tepkime ortamndaki tm maddeler ayn fazdadr. H2 (gaz) + I2 (gaz) 2HI (gaz) 2 [HI] K = -----------[H2] [I2] Heterojen denge: Tepkime ortamndaki maddeler, iki veya daha fazla fazdadr. CaCO3 (kat) CaO (kat) + CO2 (gaz) K = PCO2 Kat halde bulunan maddelerin dengeye etkisi sabittir, bu yzden katlarn aktiflii bir olarak kabul edilir ve denge bantsnda rol oynamadklar iin yazlmaz. Gaz ortamndaki reaksiyonlar iin aktiflik ksmi basnla, zeltideki maddeler iin aktiflik molarite veya molalite ile gsterilir.

Bir kimyasal reaksiyonun hzn belirleyen etkenler unlardr (envar, 1976) : Reaksiyona giren maddelerin kimyasal ilgileri zc olmas veya olmamas Scaklk Katalizr olmas veya olmamas 4 Reaksiyona giren maddelerin deriimleri Dengeye etki eden faktrler : Scaklk (rnler ynnde olan ekzotermik, tersi yne doru olan ise endotermiktir bir tepkimedir), konsantrasyon ve basn dengeye etki eden faktrlerdir. Le Chatelier kural (1884 ylnda, Fransz bilim adam Henry Louis Le Chtelier tarafndan ortaya konulan kural): Denge halinde bulunan bir sisteme d bir etki (konsantrasyon, basn, scaklk deiimi) olursa, sistem tekrar dengeye ulancaya kadar etkiyi azaltacak ynde eilim gsterir. Yeni tepkime koullarna gre yeniden denge kurulur. SORULAR VE CEVAPLAR Soru 1. 490Cde denge durumunda, hidrojen, iyot ve iyotlu hidrojen in denge konsantrasyonlar srasyla, 0.000862 mol/litre, 0,00263 mol/litre ve 0,0102 mol/litre olduuna gre denge sabitini hesaplaynz.

490Cde 1 litrelik bir kap ierisine 1 mol H2 ve 1mol I2 konulmutur. Denge kurulduu zaman son konsantrasyonlar ne olur? K = 45,9. zm: H2 (gaz) + I2 (gaz) 2HI (gaz) (1-n) (1-n) 2n Balangta : [H2] = 1 mol /litre; [I2] = 1 mol/litre; [HI] = 0 mol/ litre 5 Dengede: [H2] = (1-n) mol /litre; [I2] = (1-n) mol/litre; [HI] = 2n mol/ litre 2 [2n] K = ---------------= 45,9 [1-n] [1-n] 4n2 K = ---------------= 45,9; 41,9 n2 91.8 n + 45.9 = 0 1-2n+n2 n = 0,772 [H2] = (1-0,772) mol /litre = 0,228 mol / litre [I2] = (1-0,772) mol/litre = 0,228 mol / litre = 2 x 0,772 mol/ litre = 1,544 mol / litre [HI] Soru 3. Birer mol etil alkol ve asetik asit ile er mol ester ve su kapal bir kapta kartrlrsa, denge sabiti (K ) = 4 olduuna gre,

b) Denge durumunda her maddeden ka mol bulunur? C2H5OH + CH3COOH = C2H5COOCH3 + H2O Etil alkol Asetik asit Etil asetat esteri Su 1 mol 1 mol 3 mol 3 mol zm: a) [C2H5COOCH3 ] [H2O] 3 x 3 K = -----------------------------= --------= 9 [C2H5OH] [CH3COOH] 1 x 1 6 Denge sabiti (K) 4den byktr. O halde orann pay klmeli, paydas bymelidir. Yani ester ve su reaksiyona girerek alkol ve asetik asit olumal ki, oran 9dan 4 deerine dsn.