KITALARIN BİRBİRİNDEN AYRILMASININ KANITLARI 5) Benzer tortul tabakalar günümüzde farklı konumlarda bulunan kıtalarda yer almaktadır. Bu benzerlikler, kıtaların eskiden birlikte olduğunu göstermektedir. 6) Kıtalarda yer alan benzer yaşlı volkanik kayalarda gerçekleştirilen çalışmalar, farklı kıtalarda farklı manyetik kutupların varlığını ortaya çıkarmıştır. Her kıta için ayrı bir manyetik kutup olamaz! Buna göre kıtalar bir dönem bir arada bulunmaktaydı. Aşağıdaki haritada harflendirilerek gösterilen levhaların sınırları ile uygulamada gösterilen levhaların hareket şekillerini örnekteki gibi eşleştiriniz. Levhaların bu hareketleri sonucu hangi yeryüzü şekilleri oluşur? A C D B Okyanus ortası sırtı Kıvrılma ve kırılma Çöküntü alanları Dalma-batma zonu Şiddetli depremler

BİLGİ NOTU Levhaların bir yerde ayrılması, başka bir yerde birbirleriyle çarpışmasına neden olur. Örneğin Afrika ve Güney Amerika levhaları birbirlerinden ayrılırken binlerce kilometre uzakta bulunan Güney Amerika ve Nazka levhaları birbirleriyle çarpışmaktadır. Pasifik Levhası ile Filipinler Levhası'nın çarpışması sonucu ise yaklaşık 11 kilometre derinliğe sahip olan Mariana Çukuru oluşmuştur. YGS - 2011 Güney Amerika ve Afrika kıtalarında yapılan jeolojik araştırmalar, bu kıtalarda bulunan I. Jeolojik Zamanın Karbon ve Perm dönemlerine ait bitki ve hayvan fosillerinin birbirine benzer olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu bilgi, Güney Amerika ve Afrika kıtalarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini kanıtlar? A) Karbon ve Perm dönemlerinde, bu kıtalarda daha ılıman bir iklimin olduğunu

B) Bu kıtalardaki yer şekillerinin, Karbon ve Perm dönemlerindekiyle aynı olduğunu C) Bu kıtaların, Karbon ve Perm dönemlerinde birleşik tek bir kıta halinde olduğunu D) Bu kıtalarda, Karbon ve Perm dönemlerinde yaşayan canlılarla günümüzde yaşayan canlıların aynı olduğunu E) Bu kıtaların, Karbon ve Perm dönemlerinde farklı yarım kürelerde bulunduğunu Yukarıdaki haritada numaralarla gösterilen yerler hakkında aşağıda yapılan yorumlardan hangisi, kıtaların bugünkü yerlerini almadan önce bir arada bulunduklarının kanıtı olamaz? A) 2 ve 3 numaralı yerlerde kıyı çizgilerinin birbirine uyacak şekilde olması B) 6 ve 9 numaralı yerlerde magmatik kayaçların aynı yaşta olması C) 8 ve 10 numaralı yerlerde fiziki koşulların benzer olması D) 1 ve 4 numaralı yerlerde fosillerin aynı yaşta ve benzer olması

E) 5 ve 7 numaralı yerlerde yağmur ormanlarının olması Yukarıdaki haritada Amerika kıtalarındaki Kayalık ve And Dağlarıyla Asya ve Avrupa kıtalarındaki Alp-Himalaya Sıradağları taranarak gösterilmiştir. Bu dağ sıralarının doğrultusunu belirleyen etken aşağıdakilerden hangisidir? A) Levhaların hareket yönü B) Deprem kuşaklarının uzanışı C) Volkanik sahaların dağılışı D) Jeosenklinallerdeki tortulların özelliği E) Etken dış kuvvetlerin farklılığı ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME BOŞLUK DOLDURMA Yerkabuğu .................... ve ..................... adı verilen iki farklı katmandan oluşur. sial sima Yerin derinliklerine inildikçe sıcaklık, ortalama her ………. metrede 1 oC artar. 33 Karalarda ve okyanus tabanlarında devam eden yer kabuğu parçalarına ………………….. adı verilmektedir. Magmadaki hareketlere ............................. akıntılar yol açar. konveksiyonel litosfer Farklı özellikteki kayaçlardan oluşan yer kabuğuna …………………… ya da taş küre adı verilir.