7 YARALININ DURUMUNUN DEERLENDRLMES Bilin Kontrol: Yaralnn bilincinin ak olup olmad kontrol edilir. lk yardm yapan kii, yaralnn omzuna hafife dokunarak iyi misiniz? diye sorar. Yaral, cevap verirse bilinci ak demektir. Cevap vermezse, bilinci kapal veya cevap veremeyecek kadar kt durumda demektir. 163 Yaralnn durumunun arln ve ciddiyetini gsteren bulgulardan biri de bilin dzeyidir. Yaral kendinde ise, bilinci ak ise, szl ve grltl uyaranlara cevap veriyorsa bu duruma 1. derece bilin dzeyi denir. Bir bebein bilin durumu kontrol edilirken yavaa ayak tabanna vurulur. Bebek tepki verirse bilinci ak demektir. Tepki vermezse bilinci kapal demektir.

Bilinci kapal olan yaralnn durumu deerlendirilirken yaplacak uygulamalar ve sralamas: -Hava Yolu Kontrol: Yaralnn hava yolunun (soluk yolunun) ak olup olmad kontrol edilir. Az ii temizlenip hava yolunun almas salanr. Yaralnn bilinli olmas ve zorlanmadan konuabilmesi, soluk yolunun ak ve solunumun yeterli olduunun gstergesidir. Yaralnn gs kafesinin hareket etmemesi, solunumun hrltl ve horlama eklinde olmas, solunumun yzeysel ve ok hrltl olmas, soluk yolunun kapal veya solunumun yetersiz olduunun gstergesidir. -Solunum Kontrol: Yaralnn nefes alp almad kontrol edilir. Solunumu durmusa, suni solunum uygulamas yaplr. -Dolam Kontrol: Yaralnn nabz atmlarna baklarak kalbinin atp atmad kontrol edilir. Kalbi durmusa, kalp masaj uygulamas yaplr.

8 YENDEN CANLANDIRMA BASAMAKLARI (TEMEL YAAM DESTE lk yardmn ABC'si) Solunumu durmu veya kalbi durmu veya her ikisi de (yani hem solunumu hem kalbi) durmu bir kiiyi hayata dndrmek iin yaplan uygulamalara yeniden canlandrma denir. Bu uygulamalara temel yaam destei veya ilk yardmn ABCsi ad da verilir. A Hava yolu aklnn salanmasn ifade eder (Airway). B Solunum desteinin salanmasn ifade eder (Breathing). C Kan dolamnn salanmasn ifade eder (Circulation).

Yeniden canlandrma uygulamalar yaplrken izlenen sralama (yani, yeniden canlandrma basamaklar) yledir: 1-Hava Yolu Aklnn Salanmas: Yaralnn hava yolunun (soluk yolunun) ak olup olmad kontrol edilir. Az ii temizlenip hava yolunun almas salanr. Ayrca yaralnn soluk yolunu amak iin ene gsten uzaklatrlr, ba geriye bklr. 164 2-Suni Solunum Uygulanmas: Yaralnn nefes alp almad kontrol edilir. Nefes almyorsa, yani solunumu durmusa, suni solunum uygulamas yaplr. 3-Dolamn Deerlendirilmesi: Dolam kontrol yaplr. Yaralnn nabz atmlarna baklarak kalbinin atp atmad kontrol edilir. 4-Kalp Masaj Uygulanmas: Yaralnn kalbi durmusa, kalp masaj uygulamas yaplr. Temel Yaam Destei 1. Aama 2. Aama 3. Aama Hava Yolu Aklnn Salanmas Solunum Destei (Suni Solunum) Dolam Destei (Kalp Masaj)