Eski Babil hakknda bilgisi olan herhangi birisinin duymu olabilecei Hammurabi kanunnamesinden bir ift yasa maddesi gibi ok bilindik bir rnekle balayabiliriz: 196: Eer bir awlu bir baka awlunun gzn kr ederse, o zaman onlar da onun gzn kr ederler. 197: Eer o bir baka awlunun kemiini krarsa, o zaman onlar da onun

55 Bu yasa maddeleri her zaman Eski Babil dnemindeki lex talionisin56 gstergesi olarak deerlendirilir, ancak bu maddeler ayn zamanda Mezopotamya bilimsel fikirlerinin ifade edildii, yani koullu bir cmlenin art ksm eer ve koullu bir cmlenin hkm ksm o zaman eklindeki sembolik bir biimi de temsil etmektedir. Mezopotamyallarn uzmanln konuturduu temel yap ite buydu. Bu yap btn kehanetlerde ve birok yasa maddesinde ak bir ekilde grlebilir, ayrca ilk bata farkl grlen szck listelerindeki ifadelerde de kendini gsterir. rnein 53 P. Machinist, a.g.e., s. 57. 54 Karlatrnz: N. Veldhuis, Intellectual History and Assyriology, Journal of Ancient Near Eastern History 1 (2014), s. 23. 55 M.T. Roth, Law Collections from Mesopotamia and Asia Minor, 2. bask, Scholars Press, Atlanta 1997, s. 121. 56 ev. notu: Latince ifade ksasa ksas hkmlerini ieren talion yasas olarak bilinir. Babil Felsefesi zerine Tezler Hattuadan ele geen dilli bir szck listesindeki u ifadeyi ele alalm:57

TAK4 tak minnabi ezebu arha dalumar Miguel Civilin iaret ettii zere bu satr u ekilde okumalyz: Eer Sumerce logogram TAK4. TAK4, tak-tak eklinde okunursa, o zaman bu, ift (minnabi) tak olarak okunur ve Akadca ezebu terk etmek ile Hititce arha dalumar vazgeme anlamlarna gelir.58 ki ksmdan oluan cmleyi birbirine balayan ey nedir sorusuna verilecek cevap benzerlikler olmaldr. Bu benzerliklerin yazya geirilmeleri iin kullanlan ivi yazs iaretlerinin anlam, ses deeri ve grsel biimini iereni da dahil birok tr bulunmaktadr. Yukarda kendisinden rnekler verdiim yasa maddelerindeki art ve hkm cmleleri ayndr. Grlecei zere bundan daha byk bir benzerlik olamaz. Szck listeleri Sumerce kelimelerin Akadca karlklarn verdii andan itibaren yalnzca denklik seviyesinde i grmeye balar. art ile hkm cmleleri arasndaki ilikinin bize en ilgin gelen tr (rnein neden beyaz bir kedinin felaket belirtisi olduunu merak ederiz) olan kehanet listeleri, dzenli bir biimde binlerce maddeden olutuklar iin

art cmlesindeki bir unsur hkm cmlesindekinin metaforu olabilmektedir. u ekilde bir semantik iliki sz konusudur: