TÜRKİYE’NİN JEOLOJİK GEÇMİŞİ Türkiye’nin jeolojik geçmişine bakıldığında bütün jeolojik zamanlara ait arazilere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bu topraklarda bahsedilen dönemlere ait önemli olayların yaşandığını söylemek mümkündür. Bahsedilen durum, ülkemizin jeolojik ve jeomorfolojik özellikler bakımından oldukça zengin olmasını sağlamıştır. Farklı jeolojik dönemlerde oluşmuş taş kömürü (I. Jeolojik Zaman) ve linyit (III. Jeolojik Zaman) yataklarının Türkiye'de bir arada bulunması bu zenginliğe örnek verilebilir. Türkiye'nin sahip olduğu arazilerin önemli bir kısmı son jeolojik zamanda oluşmuştur. Ayrıca ülkede I ve II. Jeolojik Zaman’da oluşmuş arazilere de rastlanır. Bu nedenle tektonik anlamda genç bir araziye sahip olan Türkiye; yükselti, engebe, volkanik arazi ve sıcak su kaynaklarının fazla olduğu ve depremlerin oldukça sık yaşandığı bir ülkedir. Kuaterner’de oluşan İstanbul Boğazı İlk insanlar günümüze çok yakın bir zamanda ortaya çıkmıştır.

Tersiyer’de Türkiye’nin Bulunduğu Bölge Türkiye kuzeyde Avrasya Levhası, güneyde ise Afrika ve Arabistan levhaları ile çevrilidir. Diğer levhalara göre büyük olan Avrasya Levhası, daha yavaş hareket eder. Buna karşılık Afrika Levhası'nda her yıl yaklaşık 10 mm'lik bir hareket söz konusudur. Arabistan Levhası da yaklaşık 20 mm kuzeye doğru hareket etmektedir. Bunun sonucunda arada sıkışan Anadolu Levhası'nın ise her yıl yaklaşık 20-30 mm batıya doğru hareket ettiği görülmektedir. 8 11 19 2 4 7 9 20 18 12 6 10 16 14 15 1 3 5 13 17 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME BOŞLUK DOLDURMA Avrasya Türkiye kuzeyde ……………………. Levhası, güneyde ise Afrika ve Arabistan levhaları ile çevrilidir. Tetis Mezozoikte Türkiye karasının bulunduğu yer çoğunlukla ………………… Denizi sularıyla kaplıydı. Dinozorlar ………………….. zamanda ortaya çıkmıştır. Mezozoik İstanbul Boğazı …………..……….…… oluşmuştur. Kuaterner’de Dünya’nın yaşı yaklaşık …………. milyar yıldır. 4,6 DOĞRU-YANLIŞ

İlk insanlar eski jeolojik zamanlardan itibaren yeryüzünde yaşamaya başlamıştır. Paleozik’te taş kömürü yatakları oluşmuştur. Türkiye’nin sahip olduğu arazilerin büyük bir kısmı ilk jeolojik zamanda meydana gelmiştir. Kaledoniyen ve Hersinyen dağ sıralarının oluşumu Paleozoik zamanda gerçekleşmiştir. Fosiller geçmiş jeolojik dönemlere ait bilgiler taşır. 1) Aşağıda verilen durumlardan hangisi diğerlerinden daha sonraki jeolojik dönemde meydana gelmiştir? A) Kıta çekirdeklerinin oluşumu B) Linyit yataklarının oluşması C) Atlas Okyanusu'nun oluşması D) Taşkömürü yataklarının oluşması E) Dinozorların ortaya çıkması I. İstanbul ve Çanakkale boğazlarının oluşması II. Alp – Himalaya kıvrım sisteminin oluşması III. Taşkömürü yataklarının oluşması IV. Deniz ve okyanus tabanlarında önemli tortulanmaların meydana gelmesi 2) Yukarıdaki olayların oluşum zamanlarına göre en eski jeolojik dönemden günümüze doğru sıralaması aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) I – II – III – IV

B) III – IV – II – I C) IV – III – I – II D) II – I – III – IV E) III – II – IV – I • İlk tek hücreli canlıların oluşumu • Atmosferin oluşumu • Yer kabuğunu oluşturan en yaşlı kayaçların meydana gelmesi 3) Yukarıdaki oluşumlar hangi jeolojik zamana aittir? A) Paleozoik B) Prekambrien C) Mezozoik D) Senozoik E) Antropozoik • Pangea parçalanarak ayrı kıtalara bölünmeye başlamıştır. • Dinazorlar ortaya çıkmıştır. • Tektonik olaylar bakından genel olarak durgun geçmiştir. 4) Bu olaylar, aşağıdaki jeolojik zamanların hangisinde meydana gelmiştir? A) Mezozoik B) Senozoik C) Kuaterner D) Paleozoik E) Antekambrien 5) Türkiye arazisinin oluşumunda aşağıdaki kara kütlelerinden hangisinin III. jeolojik zamanda kuzeye doğru hareketi etkili olmuştur? A) Arabistan B) Hindistan C) Batı Avrupa D) Doğu Avrupa E) Asya