HEYKELN TRLER Heykel ok eski alardan beri insanln ilgisini ekmi bir boyutlu ifade tr olarak eitli dnemlerde farkl ama ve ekillerde kullanlmtr. Eski Msr, Hitit, Yunan ve Roma uygarlklarnda heykelin tanrlar simgelernesi ilevinin yannda antsal ve dekoratif olarak kullanlm olmas bu sanat dalna geni bir yaygnlk salamtr. Biblo leindeki heykelcikten dev boyutlardaki ant heykellere kadar olan deiik lekteki heykellerin yannda daha ok dekoratif ve anlatm amal alak ve yksek kabartma (rlyef) gibi farkl trlerin de gelimesi bu sanat dalna zengin bir eitlilik kazandrmtr. alar boyunca dinlerin ve toplumsal trelerin etkisinde geliim gsteren heykel 20. yzylda ok zengin bir ifade ekli kazanmtr. Bu yzyldaki heykel, gerek malzeme konusunda ulat geni kullanm olanaklarnn, gerekse endstri toplumlarnn deien iliki ekillerinin etkisi ile ifade ve ierik olarak byk deiiklie uramtr. Heykelin gnmze kadar olan geliiminde gerek ierik, gerekse

1Tinsel Heykel: (Resim I) Tahta, Afrika heykellerinde ilkel bir eklini grdmz bu heykel tr eski Msr, Yunan ve Roma Medeniyetlerinde en ileri dzeyine ulamtr. Kutsal saylan varlklarn temsilini amalyan bu boyutlu formsal inanlara gre idealize edilerek ifade edilir. Mimari ile birlikte olduunda daha ok rlyef eklinde bir ifadenin arlk kazand bu heykel tr Uzak Doudan, Ak Denize kadar geni alanda, yeryer orta aa kadar sren bir zamanda etkin olmutur. ifade eklinde figrler, II-Klasik (Formel) Heykel: (Resim II) S.yzyldan itibaren heykelde ilk defa sanatnn subjektif grnn arlk kazand bir dnm gerekleiyor. Anatomi ve geometrinin arlkl olarak kullanld bu dnemheykelinde malzeme formu destekleyen bir ara olarak ortaya kyor. Sanat bu dnem heykelini daha nceki duraan ve souk havasndan kurtarp ona 98 hareket duygu katyor. nsan figrlerinde draperi (giydirme -sarma) uygulamasnnda balangc bu dnem heykelinde grlmektedir.

III Geresel Heykel: (Resim III) lk izleri Rnesans' a kadar giden bu tr heykelde kullanlan malzeme gerek heykelsel formun oluumuna verdii imkanla gerekse sanatya tand ifade zgrlyle. zellikle 19.yzylda geni bir kullanm alan bulmutur. Bu tr heykelde malzemenin ifade ve yapsal gc zellikle Rodin' in bronz heykellerinde aka grlr. Bir aa kk veya herhangi bir formdaki ta gibi farkl malzemeler bazen sanatya yarataca heykelsel formu artrr. IV Ak Heykel: (Resim IV) 20.yzyl heykelinin en byk zellii olan bu tr formsal ifade daha nceki dnemlerdeki klasik heykelde ok az grlen belirli aklklar, ktleler arasnda yeralan boluklar eklinde zetlenebilir. Klasik boluk sanatnn kand bir formsal ge olmutur. Michel-Arge bunu "Mkemmel bir heykel bir tepenin yamacndan brakldnda hasarsz aaya yuvarlanabilecek kapallkta olmaldr" diyerek aklamtr. Oysa 20.yzyl sanats heykelde, en gzel ifade ekli olarak ktlenin dolu ve bo hacimlerle anlatmn semitir. Bu zellii tayan 20.yzyl heykelsel anlatm trleri genelde

1 sel Heykel: (Resim 1) En gzel rneklerini Henry Moore'da grdmz bu tr heykelde ak ve kapal mekanlar boluk ve ktle kendi iinde bir anlatrnda oluturur. Bu tr anlatrnda heykelin etrafndaki boluun iindeki boluk daha heykeli belirlemesinden ok, heykelin kendi belirleyici olur. Sanat eseriyle ifade etmek istedii eyi boluklar ktlelerin arasnda dzenleyerek sunar. Bu bir anlamda, klasik heykeldekinin aksine boluun ktleye hakim olmas yerine ktlenin emrine girmesi eklinde ifade edilebilir. 2Enerjisel Heykel: (Resim 2) zellikle sa, demir, ubuk ve tellerin kullanld bu tr heykelsel ifade eklinde klasik heykel de kullanlan planlar yoktur. Heykelsel anlatrnda daha ok dorusal gelerin hakim olduu bu trde 99 ktle ve boluk sanat tarafndan ok farkl bir ekilde yorumlanr. Formun yerini mekansal bir yap(strktr) alr ve ifade edilmek istenen ktle imaj yerini enerjisel bir arma brakr.